کدام نوع دیابت خطرناک است؟

دیابت یک بیماری مزمن و شایع در دنیا است. سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا می‌شوند. به‌طورکلی دو نوع دیابت نوع ۱ یا ۲ و دیابت بارداری وجود دارد که هر کدام عوارض متفاوتی دارند. سؤالی که پیش می‌آید، این است؛ کدام نوع دیابت خطرناک است؟ دیابت نوع یک که نوعی بیماری خودایمنی است یا دیابت نوع دو که آرام و بی‌صدا به اعضای حیاتی بدن آسیب می‌رساند؟ در این مطلب از دیجی‌کالا مگ ابتدا انواع دیابت مزمن و برگشت‌پذیر را بررسی کردیم؛ سپس دیابت نوع یک و نوع دو را از نظر دلایل ابتلا، عوارض حاد و بلندمدت هر کدام بر بخش‌های مختلف بدن و نحوه‌ی کنترل آن‌ها مقایسه کردیم. امیدواریم این مطلب پاسخی درست و کامل به پرسش کدام نوع دیابت خطرناک‌تر است، باشد.

دیابت چیست و چه انواعی دارد؟

وقتی کربوهیدرات می‌خورید، بدن شما آن را به قندی به نام گلوکز تبدیل، سپس آن را به جریان خون‌تان منتقل می‌کند. لوزالمعده (پانکراس) هورمون انسولین را برای انتقال گلوکز از خون به سلول‌های بدن آزاد و از آن برای انرژی استفاده می‌کند. گلوکز منبع اصلی سوخت مغز و تأمین‌کننده‌ی انرژی برای سلول‌های عضلات و بافت‌های بدن است.

دیابت به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که بر نحوه‌ی استفاده بدن از قند خون (گلوکز) تأثیر می‌گذارند. زمانی که دیابت دارید، بدن شما آن‌طور که باید از انسولین استفاده نمی‌کند یا حتی نمی‌تواند آن را تولید کند. درنتیجه گلوکز بیش از حد در خون شما باقی می‌ماند. به این وضعیت قند خون بالا هم گفته می‌شود. دیابت مشکلاتی جدی برای سلامتی و زندگی فرد ایجاد می‌کند. هیچ درمانی برای دیابت وجود ندارد. اما نگران نباشید، این جمله بدین معنی نیست که با وجود دیابت نمی‌توانید یک زندگی باکیفیت را تجربه کرد. شما با مصرف داروهای خود در کنار تغییر سبک زندگی‌تان می‌توانید زندگی طولانی و سالمی داشته باشید.

دیابت بسته به علت آن، انواع مختلفی دارد. به هر کدام از آن‌ها که مبتلا شوید باعث افزایش قند خونتان خواهد شد. قند خون بالا می‌تواند منجر به مشکلات جدی برای سلامتی شما شود.

1- پیش‌دیابت (پری دیابت)

پیش‌دیابت زمانی است که قند خون شما بالاتر از حد مجاز است، اما نه به اندازه‌ای که پزشکتان آن را دیابت تشخیص دهد. سطح قند خون طبیعی بین 70 تا 99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. سطح قند خون ناشتا در افراد مبتلا به پیش‌دیابت بین 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

پیش‌دیابت اغلب هیچ علامتی ندارد. اما اگر اخیراً متوجه تیرگی‌هایی روی گردن، زیر بغل و کشاله ران خود شده‌اید، احتمال ابتلا به پری‌دیابت وجود دارد. بیش از 90 درصد افراد مبتلا به پری‌دیابت از بیماری خود اطلاعی ندارند. پری دیابت می‌تواند منجر به دیابت شود. بیش از 70 درصد از افراد مبتلا در آینده به دیابت نوع دو مبتلا خواهند شد.

احتمال آسیب قلبی، کلیوی و عصبی در افراد پری‌دیابت وجود دارد. اگر پیش‌دیابت دارید، می‌توانید با انجام ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، ماندن در محدوده‌ی وزن سالم، مدیریت سطح استرس و ترک سیگار خطرات این بیماری را کاهش دهید. اگر این اقدامات پیشگیرانه را درست انجام دهید، می‌توانید از سطح پری دیابت به نرمال برگردید. به طور بالقوه روند پیش‌دیابت را می‌توان معکوس کرد. اگر نتوانید سبک زندگی‌تان را اصلاح کنید یا در معرض ریسک بسیار بالای ابتلا به دیابت نوع ۲ هستید، پزشک داروهایی مانند آکاربوز و متفورمین را تجویز خواهد کرد.

دستگاه تست قند خون دیابان مدل SMM 1000 به همراه نوار تست قند خون بسته 25 عددی

464,000 تومان

مشاهده و خرید

100+ فروش در هفته گذشته

500+ نفر بیش از ۲ بار این کالا را خریده‌اند

500+ نفر به این کالا علاقه دارند

در سبد خرید 300+ نفر

2- دیابت نوع یک

دیابت نوع ۱ دیابت وابسته به انسولین هم نامیده می‌شود. بیماری دیابت نوع 1 زمانی اتفاق می‌افتد که آنتی‌بادی‌های سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های بتا در پانکراس حمله می‌کنند. پانکراس آسیب می‌بیند درنتیجه انسولین تولید نمی‌کند. دیابت نوع ۱ قابل پیشگیری نیست. علائم دیابت نوع ۱ عبارت‌اند از احساس تشنگی و گرسنگی مکرر، ادرار زیاد، تاری دید، خستگی، کاهش وزن بی‌دلیل که در عرض چند روز تا چند هفته به‌سرعت رخ می‌دهند.

اگر دیابت نوع ۱ دارید، باید سبک زندگی خود را متناسب با شرایطتان تنظیم کنید. پایش مداوم قند خون، معاینات منظم توسط متخصص غدد، انجام آزمایش‌های روتین سطح قند خون، برنامه‌ریزی دقیق وعده‌های غذایی، مدیریت استرس، ورزش روزانه و مصرف انسولین و سایر داروهای لازم از جمله پراملینتاید یا متفورمین جزو جدایی‌ناپذیر زندگی شما خواهند بود.

سرنگ 1 سی سی انسولین حلما طب مدل یکپارچه بسته 100 عددی

370,000 تومان

مشاهده و خرید

500+ نفر بیش از ۲ بار این کالا را خریده‌اند

100+ نفر به این کالا علاقه دارند

در سبد خرید 40+ نفر

3- دیابت نوع دو

دیابت نوع ۲ قبلاً دیابت غیروابسته به انسولین هم نامیده می‌شد. اگر مبتلا به دیابت نوع دو هستید، پانکراس (لوزالمعده) شما نمی‌تواند مقدار کافی انسولین تولید کند. مقاومت به انسولین زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های چربی، کبد و ماهیچه‌ها به انسولین پاسخ درستی نمی‌دهند. دیابت نوع ۲ می‌تواند عوارض عمده‌ای برای سلامتی شما ویژه در رگ‌های خونی کوچک در کلیه‌ها، اعصاب و چشم‌های شما ایجاد کند. دیابت نوع ۲ همچنین خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. کنترل دیابت نوع ۲ شامل حفظ وزن در محدوده‌ی سالم، تغذیه مناسب، مدیریت استرس، مصرف به‌موقع دارو و ورزش منظم است. پزشک شما احتمالاً هر سه ماه یکبار آزمایش A1c را برای درک وضعیت کنترل قند خونتان درخواست دهد.

نوار دستگاه تست قند خون ایزی گلوکو مدل اتوکدینگ بسته 50 عددی

340,000 تومان

مشاهده و خرید

200+ فروش در هفته گذشته

500+ نفر بیش از ۲ بار این کالا را خریده‌اند

500+ نفر به این کالا علاقه دارند

در سبد خرید 500+ نفر

4- دیابت بارداری

بارداری ممکن است نوعی مقاومت به انسولین در مادر باردار ایجاد کند. اگر این حالت به دیابت تبدیل شود، دیابت بارداری نامیده می‌شود. اغلب ۲ تا ۱۰ درصد از مادران باردار در اواسط یا اواخر بارداری خود به این بیماری مبتلا می‌شوند.

دیابت بارداری معمولاً علامتی ندارد یا علائم خفیفی مانند خستگی و تکرر ادرار خواهد داشت. این علائم پس از زایمان از بین می‌روند. اما افرادی که دیابت بارداری را تجربه کردند، حدود ۸ تا ۱۰ برابر بیشتر از افرادی که دیابت بارداری نداشتند، در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ و دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار دارند. به همین دلیل اگر دیابت بارداری داشتید، باید هر ۳ سال یکبار آزمایش قند خون دهید.

برای کنترل دیابت بارداری باید برای وعده‌های غذایی خود و اطمینان از دریافت مواد مغذی کافی بدون چربی و کالری زیاد برنامه‌ریزی کنید. ورزش روزانه، کنترل افزایش وزن و در صورت نیاز، مصرف انسولین برای کنترل سطح قند خون از جمله مواردی است که برای مدیریت دیابت خود در دوران بارداری باید به آن‌ها توجه کنید.

سوزن قلم انسولین پیک سلوشن 4 میلی متر 100 عددی

316,320 تومان

مشاهده و خرید

200+ فروش در هفته گذشته

500+ نفر بیش از ۲ بار این کالا را خریده‌اند

300+ نفر به این کالا علاقه دارند

در سبد خرید 300+ نفر

توصیه: اگر در خانواده‌ی شما فرد مبتلا به دیابت نوع ۱ وجود دارد، می‌توانید با تشخیص پزشک، آزمایش اتو آنتی‌بادی‌ها را انجام دهید تا از نظر وجود سلول‌های سیستم ایمنی دیابت بررسی شوید. اگر این اتو آنتی‌بادی‌ها در خون شما وجود داشته باشند درنتیجه خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ در شما افزایش خواهد یافت. البته همه کسانی که این اتوآنتی‌بادی‌ها را دارند به دیابت مبتلا نمی‌شوند.

تفاوت دیابت نوع ۱، نوع ۲ و دیابت بارداری چیست؟

دیابت نوع ۱ و نوع ۲ شایع‌ترین انواع دیابت هستند. دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است. عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو در ایجاد این پاسخ ایمنی نقش دارند. دیابت نوع ۲ یک بیماری هورمونی است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که بدن به انسولین پاسخ ندهد یا دچار کمبود نسبی انسولین شود. دیابت بارداری نوعی بیماری هورمونی است که در عملکرد پانکراس اختلال ایجاد می‌کند.

دیابت نوع یک معمولاً در کودکی یا نوجوانی رخ می‌دهد (اما ممکن است در بزرگسالی بروز کند). دیابت نوع دو معمولاً بزرگسالان بالای ۳۰-۴۰ سال را مبتلا می‌کند؛ البته اخیراً در کودکان و نوجوانان چاق هم دیده شده است. دیابت بارداری در زنان باردار اتفاق می‌افتد.

عوامل خطر دیابت نوع یک شامل سابقه خانوادگی، عوامل ژنتیکی و احتمالاً عوامل محیطی مانند عفونت‌های ویروسی است. عوامل ریسک ابتلا در دیابت نوع دو شامل مواردی مانند چاقی یا اضافه‌وزن، کم‌تحرکی، رژیم غذایی ناسالم، سابقه خانوادگی دیابت و فشار خون و کلسترول بالا می‌شود. عوامل خطر دیابت بارداری سن بالای ۲۵ سال، سابقه دیابت بارداری در بارداری‌های قبلی، سابقه خانوادگی دیابت و چاقی یا سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) است.

علائم دیابت نوع ۱ معمولاً به طور ناگهانی در عرض چند روز تا یک هفته اتفاق می‌افتند. علائم دیابت نوع ۲ حدود یک سال طول می‌کشد تا به‌مرور خود را نشان دهند. دیابت بارداری در اواسط یا اواخر دوران بارداری بروز می‌کند.

افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ به تزریق داروی انسولین نیاز دارند؛ زیرا بدن دیگر نمی‌تواند آن را تولید کند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری فقط زمانی به انسولین نیاز دارند که لوزالمعده آنها تولید انسولین را متوقف کند. در اکثر موارد با مصرف داروی خوراکی کنترل می‌شود.

دیابت نوع یک و نوع دو هیچ‌گاه درمان نمی‌شوند. دیابت بارداری موقتی است و بعد از اتمام دوران بارداری از بین می‌رود.

کیف خنک نگهدارنده انسولین مدل Insupack

179,000 تومان

مشاهده و خرید

چرا دیابت نوع ۱ خطر فوری دارد و دیابت نوع ۲ خطر بلندمدت؟

دیابت نوع ۱ به‌سرعت سلول‌های تولیدکننده انسولین (بتا) در لوزالمعده را تخریب می‌کند. بدون انسولین، قند خون افزایش می‌یابد (هایپرگلیسمی شدید)؛ اما سلول‌های بتا نمی‌توانند از گلوکز خون استفاده کنند و شروع به سوزاندن چربی می‌کنند که منجر به تولید کتون‌های سمی می‌شود. هایپرگلیسمی حاد یک وضعیت اورژانسی است. در صورت عدم درمان فوری ممکن است به کما و حتی مرگ فرد مبتلا منجر شود. به همین دلیل تشخیص و درمان سریع دیابت نوع ۱ امری حیاتی است.

دیابت نوع ۲ معمولاً در طول سال‌ها، عوارض خود را نشان می‌دهد. در این حالت بدن به‌تدریج مقاومت به انسولین پیدا می‌کند. به‌مرورزمان لوزالمعده توانایی تولید انسولین مورد نیاز بدن را از دست می‌دهد. اگرچه این فرایند آهسته‌تر است؛ اما قند خون کنترل نشده، آسیب‌های جدی به سیستم قلبی عروقی، کلیه‌ها، اعصاب و چشم‌ها وارد می‌کند. عوارض دیابت نوع دو در صورت مدیریت مناسب قابل پیشگیری و حتی به تأخیرانداختن هستند.

عوارض پنهانی که بسیاری از بیماران دیابتی از آن خبر ندارند!

دیابت می‌تواند با یک‌سری عوارض حاد و عوارض مزمن و بلندمدت برای فرد مبتلا همراه باشد. برخی از این عوارض شناخته شده و برخی پنهانی و ناشناس هستند؛ بنابراین ما مجموع عوارض این بیماری گسترده را در این بخش به طور کامل بررسی کردیم.

عوارض حاد و فوری دیابت

خطر کتواسیدوز دیابتی (DKA) از عوارض حاد دیابت نوع ۱ است. علائم DKA شامل تهوع، تنفس سریع، بوی استون دهان، گیجی و حتی کما است. درصورتی‌که بیمار درمان مناسب را دریافت نکند، می‌تواند منجر به مرگ شود. به همین دلیل DKA به‌عنوان یک وضعیت تهدیدکننده‌ی زندگی شناخته می‌شود. اگر انسولین به‌موقع و به مقدار درست به بیمار تزریق نشود، قند خون بسیار بالا می‌رود. در این حالت، بدن به دلیل کمبود انسولین شروع به سوزاندن و تجزیه سلول‌های چربی می‌کند. این کار منجر به تولید مواد اسیدی خطرناک و تجمع مقدار زیادی کتون در خون می‌شود.

از طرف دیگر، وضعیت هایپراسمولار هایپرگلایسمیک (HHS)از عوارض حاد دیابت نوع ۲ است. علائم HHS شامل خشکی شدید دهان، تشنگی، ضعف و کاهش سطح هوشیاری فرد است. این عارضه بیشتر برای افراد مسن رخ می‌دهد. هیپراسمولار هیپرگلایسمی می‌تواند باعث افزایش خطرناک سطح قند خون حتی بالای 600 شود. در این حالت بدن مواد اسیدی تولید نمی‌کند.

هر دو این شرایط خطرناک هستند درنتیجه نیاز به مداخله فوری پزشکی دارند.

عوارض بلندمدت دیابت

هر چه مدت زمان بیشتری به دیابت کنترل نشده مبتلا باشید به همان نسبت خطر عوارض دیابت برای شما بیشتر خواهد بود. عوارض بلندمدت در هر دو نوع دیابت به‌تدریج ایجاد می‌شوند؛ اما الگوی این عوارض متفاوت است.

دیابت نوع ۱ بیشتر باعث آسیب به رگ‌های خونی ریز در چشم‌ها (رتینوپاتی دیابتی)، آسیب عصبی (نوروپاتی دیابتی) و کلیوی (نفروپاتی دیابتی) می‌شود.

از نظر عوارض چشمی، کدام نوع دیابت خطرناک است؟ در صورت عدم کنترل قند خون در دیابت نوع ۱ احتمال بروز عوارض چشمی (رتینوپاتی) مانند آسیب به عروق خونی شبکیه، ورم مرکز بینایی چشم (ماکولا)، خونریزی‌های متعدد در شبکیه و زجاجیه بیشتر می‌شود. این عوارض می‌توانند منجر به کم‌بینایی و حتی نابینایی کامل بیمار شوند. در دیابت نوع ۲ که با فشار خون و چربی بالا همراه است، آسیب شبکیه و اختلال بینایی تا کوری شایع است.

ریسک بالای بروز حمله قلبی، سکته و فشار خون بالا در دیابت نوع یک وجود دارد. همان‌طور که گفتیم دیابت نوع ۲ با چاقی، فشار خون و کلسترول بالا همراه است به همین دلیل ریسک بیشتری هم برای ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی و سکته مغزی دارد. بیماران دیابت نوع ۲ بیشتر در معرض خطر سکته قرار دارند.

عوارض کلیوی و عصبی در هر دو نوع دیابت می‌توانند ریسک آسیب‌های کلیوی مانند نارسایی کلیه و آسیب‌های عصبی مانند درد، ضعف و بی‌حسی در عضلات دست‌ها و پاها را افزایش دهند. کاهش خون‌رسانی به اندام‌های بدن ممکن است منجر به قطع عضو شود. در دیابت نوع ۱ کلیه‌ها زودتر تحت‌تأثیر آسیب قرار می‌گیرند.

به‌طورکلی دیابت علاوه بر عوارض گفته‌شده می‌تواند تأثیرات پنهان و کمتر شناخته‌ای هم بر سلامت فرد مبتلا بگذارد. این عوارض به دلیل ناشناخته بودنشان، کمتر دیده می‌شوند. یکی از این عوارض، اختلالات شناختی است که به‌تدریج و با افزایش مدت زمان ابتلا به دیابت ظاهر می‌شود. نوسانات قند خون به‌مرورزمان به عروق خونی مغز آسیب می‌زند. به همین دلیل قند خون کنترل‌نشده، خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر را افزایش می‌دهد.

عارضه پنهان دیگر که کمتر به آن توجه شده، اختلالات خواب است. بسیاری از بیماران دیابتی آن را تجربه می‌کنند؛ اما آن را با دیابت مرتبط نمی‌دانند. آپنه خواب، بی‌خوابی و تکرر ادرار شبانه از جمله مشکلات شایعی هستند که می‌توانند کنترل قند خون را دشوارتر کنند.

در زمان ابتلا به بیماری‌ها، آخرین چیزی که مورد توجه قرار می‌گیرد، تأثیر آن بر سلامت روان فرد مبتلا است. بیماری دیابت خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب را افزایش می‌دهد. این عارضه‌ی نهان کیفیت زندگی بیماران دیابتی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

چگونه می‌توان با تغییر سبک زندگی و مدیریت قند خون، از عوارض خطرناک پیشگیری کرد؟

مدیریت دیابت نوع ۱ چالش‌برانگیز و مشکل است؛ زیرا نیاز به تزریق روزانه انسولین دارد. در دیابت نوع یک نوسانات قند خون شدیدتر است. خطر هیپوگلیسمی و افت شدید قند خون در این بیماران بیشتر است. این بیماران باید به طور مداوم قند خون خود را پایش و دوز انسولین را متناسب با آن تنظیم کنند. متأسفانه امکان پیشگیری از دیابت نوع یک وجود ندارد. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ می‌توانند برای کاهش خطرات احتمالی از پمپ‌های انسولین و تکنولوژی‌های جدید مانند دستگاه پایش مداوم قند خون (CGM) استفاده کنند.

بسیاری از افراد در مراحل اولیه متوجه علائم بیماری خود نمی‌شوند؛ زیرا علائم دیابت نوع دو به‌آرامی گسترش می‌یابد. برای کنترل دیابت نوع ۲ باید تغییراتی گسترده در سبک زندگی (استرس، تغذیه، ورزش) و مصرف دوز مناسب داروهای خوراکی ایجاد کرد. مدیریت استرس، فعالیت بدنی منظم، اصلاح رژیم غذایی و کنترل فشار خون و کلسترول می‌تواند خطر عوارض دیابت نوع دو را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. کاهش 5 تا 7 درصد از وزن بدن می‌تواند تأثیر چشمگیری در کنترل دیابت نوع ۲ داشته باشد. فرد بیمار در صورت عدم کنترل دیابت نوع دو وارد مراحل پیشرفته‌ی بیماری می‌شود درنتیجه ممکن است نیاز به تزریق انسولین پیدا کند.

در هر دو نوع دیابت آموزش زندگی با دیابت (خودمراقبتی) و مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش‌ها و پایش‌های منظم قند خون (ناشتا، دو ساعته و سه ماهه) در کنترل بیماری بسیار مهم است.

به‌طورکلی در پاسخ به این سؤال که کدام نوع دیابت خطرناک‌تر است؟ باید بگوییم که دیابت نوع یک از نظر عوارض حاد و فوری خطرناک‌تر است. دیابت نوع دو از نظر عوارض مزمن و طولانی‌مدت مانند سکته تهدید بزرگ‌تری به حساب می‌آید. هر دو نوع دیابت اگر به‌درستی کنترل نشوند، می‌توانند منجر به مرگ بیمار شوند. شاید اغراق نباشد اگر بگوییم که بیماری خطرناک‌تر از دیابت کنترل نشده وجود ندارد.

نکته کلیدی در مورد بیماری دیابت این است که با تشخیص به‌موقع، درمان مناسب و مدیریت صحیح می‌توان از بسیاری خطرات و عوارض آن جلوگیری کرد یا آنها را به تأخیر انداخت.

سخن پایانی

چه به دیابت نوع یک مبتلا باشید، چه دیابت نوع دو. باید بدانید که مهم‌ترین نکته در مورد دیابت این است که به طور منظم توسط پزشک خود ویزیت شوید، آزمایش‌های ضروری را انجام دهید و آموزش‌های لازم را برای مدیریت بهتر بیماری خود دریافت کنید. به یاد داشته باشید که دیابت اگرچه یک بیماری جدی است؛ اما می‌توانید با مراقبت صحیح همچنان یک زندگی باکیفیت را تجربه کنید.

منابع: webmd, mayoclinic, medicinenet