حسام الدین ریاحی، متخصص اخلاق پزشکی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران و عضو جدید شورای راهبردی اخلاق پزشکی کشور، در گفتگو با خبرنگار مهر بر ضرورت شکل‌گیری شبکه‌ای منسجم از پژوهشگران و آموزش‌دیدگان حوزه اخلاق پزشکی تأکید کرد و از تلاش برای رفع بی‌عدالتی‌ها در حق دانشجویان شهریه‌پرداز دانشگاه آزاد و هماهنگ‌سازی فناوری‌های نو با اصول اخلاقی خبر داد.
ریاحی با اشاره به نوپایی رشته اخلاق پزشکی در کشور اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اولویت‌های ما در شورای راهبردی، شناسایی افراد فعال در این حوزه در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و ایجاد شبکه‌ای منسجم برای تقسیم کار پژوهشی بر اساس نیازهای واقعی نظام آموزشی و درمانی است.
متخصص اخلاق پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران، با آغاز فعالیت خود در شورای راهبردی اخلاق پزشکی کشور، از طراحی ساختار ملی برای توسعه اخلاق پزشکی، بازنگری در سرفصل‌های آموزشی و ضرورت رفع بی‌عدالتی‌های آموزشی علیه دانشجویان شهریه‌پرداز دانشگاه آزاد خبر داد و افزود: متأسفانه در حال حاضر، نه‌تنها ارتباطات شبکه‌ای در این حوزه شکل نگرفته، بلکه دپارتمان‌های اخلاق پزشکی نیز در بسیاری از دانشگاه‌ها از ظرفیت‌های لازم برای فعالیت پژوهشی برخوردار نیستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران با تأکید بر شرایط خاص این دانشگاه گفت: دانشگاه آزاد اسلامی با وجود تبعیت از استانداردهای وزارت بهداشت، ساختار مالی متفاوتی دارد و متکی به شهریه‌های دانشجویان است. در این شرایط، ایجاد ساختار پژوهشی مستقل با حمایت شبکه اخلاق پزشکی کشوری، اولویتی اساسی برای ماست.
او با اشاره به دشواری‌های مضاعف دانشگاه آزاد برای تأمین منابع آموزشی و بالینی خاطرنشان کرد: هدف ما این است که پژوهش‌های علمی در این حوزه به‌صورت شبکه‌ای انجام شوند تا نتایج آن در اختیار سیاست‌گذاران کلان دانشگاه آزاد اسلامی قرار گیرد.
ریاحی در ادامه از ناعادلانه بودن برخی سیاست‌ها، به‌ویژه درباره طرح نیروی انسانی برای دانشجویان پزشکی دانشگاه آزاد، انتقاد کرد و گفت: این دانشجویان با رتبه‌های بالا وارد دانشگاه می‌شوند، شهریه پرداخت می‌کنند، اما هنگام اجرای طرح، همانند دانشجویان دولتی با آنها برخورد می‌شود. این مسئله نیاز به بازنگری جدی دارد.
حساسیت دانشجویان به اخلاق پزشکی با ورود به محیط‌های بالینی کاهش می‌یابد
ریاحی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت اخلاق حرفه‌ای در محیط‌های درمانی، تصریح کرد: دانشجویان پزشکی در سال‌های اول تحصیل، حساسیت اخلاقی بیشتری دارند، اما با ورود به محیط‌های بالینی و مشاهده برخی الگوهای نامناسب، این حساسیت کمرنگ می‌شود. ما باید این روند را معکوس کنیم.
او افزود: اخلاق پزشکی فقط وظیفه پزشک نیست؛ کل سیستم درمانی، از استاد دانشگاه تا مدیران بیمارستان و حتی بیماران، باید در آن نقش داشته باشند. در این میان، مردم باید نسبت به حقوق خود آگاه شوند و آن را طلب کنند.
وی تأکید کرد: سازمان نظام پزشکی دو دسته آئین‌نامه دارد؛ یکی برای کادر درمان و دیگری برای نهادهای مسئول آنها لذا باید شرایطی فراهم شود که پزشکان دغدغه‌ای جز طبابت نداشته باشند و در ادامه فعالیت دغدغه درگیری و موارد دیگر را نداشته باشد.
ریاحی درباره ضرورت هماهنگی میان توسعه فناوری‌های نو و اصول اخلاق پزشکی گفت: چهار اصل اخلاقی کلاسیک—احترام به استقلال بیمار، عدالت در دسترسی، سودرسانی و ضرر نرساندن—هنوز هم قابل تعمیم به فناوری‌های نو هستند.
انتقاد از رویه‌های غیراخلاقی در حوزه فناوری
او با انتقاد از رویه‌های غیراخلاقی در حوزه فناوری‌های نو مانند تست‌های ژنتیک بی‌فایده و پرهزینه خاطرنشان کرد: باید مراقب باشیم که فناوری ابزاری برای سودجویی نباشد. استفاده از فناوری‌های بی‌اثر، نه تنها به درمان کمکی نمی‌کند بلکه جیب بیماران را خالی می‌کند.
وی در خصوص حفظ حریم شخصی بیماران نیز افزود: ما باید با استفاده از هوش مصنوعی و کدگذاری داده‌ها، امنیت اطلاعات بیماران را تضمین کنیم. البته هنوز در این حوزه با تأخیر مواجه هستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در پایان با اشاره به ضعف آگاهی عمومی درباره اخلاق پزشکی، گفت: اخلاق پزشکی فقط اخلاق پزشک نیست؛ بلکه ظرفیت مشترکی است برای رعایت حقوق بیماران و ارائه خدمت بهتر. اگر مردم از حقوق خود آگاه نباشند، ممکن است به آنها بی‌توجهی شود. پس آموزش عمومی در این حوزه هم حیاتی است.
