تفاوت مداد شمعی و پاستل چیست؟ مقایسه کاربرد، جنس و کیفیت رنگ

مداد شمعی بیشتر در آموزش و نقاشیهای کودکانه کاربرد دارد، در حالیکه پاستل ابزاری حرفهای برای هنرمندان و طراحان محسوب میشود. در این مقاله به بررسی جامع تفاوت مداد شمعی و پاستل میپردازیم؛ از ساختار و بافت گرفته تا کاربرد، راحتی استفاده، کیفیت رنگ و ماندگاری آثار. شناخت این تفاوتها به شما کمک میکند تا بسته به هدف و سطح مهارت خود، ابزار مناسبتری برای خلق آثار هنری انتخاب کنید.
| مورد مقایسه | مداد شمعی | پاستل |
|---|---|---|
| ترکیب و بافت | ساختهشده از موم و رنگدانه؛ سطحی براق، چرب و نرم دارد؛ رنگها کمتر با هم ترکیب میشوند. | از رنگدانه و چسب گچی تشکیل شده؛ بافتی پودری، خشک و مات دارد؛ رنگها بهراحتی ترکیب میشوند. |
| کاربرد | مناسب نقاشیهای کودکانه، آموزشی و کاردستی؛ ایمن، تمیز و ساده برای استفاده. | پرکاربرد در نقاشی حرفهای، طراحی چهره و منظره؛ مناسب برای هنرمندان و آثار واقعیتر. |
| راحتی در استفاده | تمیز، بدون پخش رنگ، مناسب مبتدیها و کودکان؛ کنترل آسان. | نیازمند مهارت بیشتر؛ رنگها پخش میشوند و نیاز به اسپری تثبیت دارند. |
| کیفیت رنگ و جلوه نهایی | رنگها درخشان و براقاند اما ترکیبپذیری کمی دارند؛ سطح ممکن است ترک بخورد. | رنگها نرم، مات و طبیعیاند؛ ترکیبپذیری بالا و جلوهای حرفهای ایجاد میکنند. |
| ماندگاری | در برابر لمس و رطوبت مقاومتر ولی نسبت به گرما حساس؛ نیاز به نگهداری در قاب دارد. | بدون اسپری فیکساتیو ماندگاری کمی دارد اما پس از تثبیت، دوام بسیار بالایی پیدا میکند. |
تفاوت مداد شمعی و پاستل از نظر ترکیب و بافت
تفاوت اصلی میان مداد شمعی و پاستل در ترکیب مواد سازنده و نوع بافت نهایی آنهاست. مداد شمعی از رنگدانه، موم و مقدار کمی روغن ساخته میشود و به همین دلیل سطحی براق، چرب و نرم دارد. هنگام استفاده، رنگ بهآرامی روی کاغذ میلغزد و لایهای ضخیم و درخشان ایجاد میکند. این ویژگی باعث میشود رنگها کمتر با هم ترکیب شوند و جلوهای منسجمتر اما محدودتر در ایجاد سایه و طیف داشته باشند.

در مقابل، پاستل از رنگدانهی فشرده و چسب مخصوص گچی تشکیل شده است. بافت آن خشکتر و پودریتر است و هنگام تماس با کاغذ، ذرات رنگ بهصورت نرم و مات پخش میشوند. همین خاصیت باعث میشود ترکیب رنگها در پاستل بسیار روانتر و طبیعیتر از مداد شمعی باشد. در نتیجه، پاستل برای ایجاد سایهروشن، حجم و بافتهای لطیف انتخاب مناسبتری است، در حالیکه مداد شمعی بیشتر برای طراحیهای کودکانه و رنگهای درخشان کاربرد دارد.
تفاوت مداد شمعی و پاستل از نظر کاربرد
کاربرد مداد شمعی و پاستل با وجود شباهت ظاهری، کاملاً متفاوت است و هرکدام برای نوع خاصی از طراحی مناسبترند. مداد شمعی بهدلیل سطح براق و ساختار مومی خود، بیشتر در طراحیهای کودکانه، آموزشی و تمرینات ابتدایی رنگآمیزی استفاده میشود. خرید مداد شمعی برای پوشاندن سطوح بزرگ با رنگهای زنده عالی است و بهدلیل مقاومت در برابر شکستگی و پخشنشدن زیاد، برای کودکان ایمن و کاربردی محسوب میشود. همچنین در پروژههای هنری مدارس و ساخت کاردستیها، مداد شمعی انتخابی رایج است.
در مقابل، پاستل ابزار محبوب نقاشان و طراحان حرفهای است. بافت پودری و مات آن امکان ترکیب رنگ، ایجاد سایه، حجم و جلوههای طبیعی را فراهم میکند. پاستلها بهویژه در طراحی چهره، منظره، گل و طبیعت بیجان کاربرد دارند و بهدلیل قابلیت ترکیب آسان، برای خلق آثار هنری واقعیتر مناسبترند. بهطور خلاصه، مداد شمعی بیشتر جنبهی آموزشی و سرگرمی دارد، در حالیکه پاستل ابزاری تخصصی برای هنرمندان حرفهای و آثار دقیقتر است.

به نقل از سایت art-is-fun :
You can buy pastels in two main grades: artists’ quality and students’ quality. Artists’ quality pastels contain the best pigments available and a higher ratio of pigment to binder. This means that artists’ colors are stronger and more intense. They also have high permanence ratings, which means that they won’t fade over time.
Students’ quality pastels are much cheaper but usually contain cheaper pigments. They’ll also contain more filler and binder, which means the colors won’t be as intense, but they won’t crumble as easily as artists’ quality pastels.
Because they contain such high levels of pigment, pastels can be expensive. If you’d like to experiment with pastels but aren’t yet willing to invest in artists’ colors, I’d recommend you buy a cheap students’ set. It’s better to just start making art with whatever supplies you can afford, but if you’re serious about pastel painting and drawing you’ll eventually need to buy artists’ quality pastels.
ترجمه به فارسی:
پاستلها معمولاً در دو درجه عرضه میشوند: کیفیت هنرمندان و کیفیت دانشآموزی. پاستلهای هنری دارای بهترین رنگدانهها و نسبت بالای رنگدانه به چسب هستند؛ بنابراین رنگها قویتر، شدیدتر و پایدارترند و با گذر زمان محو نمیشوند.
پاستلهای دانشآموزی ارزانترند اما از رنگدانههای ضعیفتر و پرکننده بیشتری ساخته شدهاند، به همین دلیل شدت رنگ کمتری دارند، هرچند کمتر خرد میشوند.
از آنجا که پاستلهای هنری رنگدانه زیادی دارند، قیمتشان بالاست. اگر تازهکار هستید و نمیخواهید هزینه زیادی کنید، بهتر است یک ست دانشآموزی تهیه کنید. اما اگر به طور جدی به نقاشی و طراحی با پاستل ادامه دهید، در نهایت لازم است پاستلهای هنری بخرید تا تفاوت واقعی را احساس کنید.
تفاوت مداد شمعی و پاستل از نظر راحتی در استفاده
از نظر راحتی در استفاده، مداد شمعی معمولاً برای مبتدیها و کودکان گزینهی سادهتر و تمیزتری است. ساختار مومی و فشردهی آن باعث میشود هنگام کار، رنگدانهها پخش نشوند و دست یا محیط کثیف نگردد. مداد شمعی بهراحتی در دست قرار میگیرد، نیازی به ابزار جانبی ندارد و حتی روی کاغذهای معمولی نیز بهخوبی عمل میکند. این ویژگی باعث شده استفاده از آن برای آموزش رنگآمیزی، نقاشیهای سریع و تمرینهای ابتدایی بسیار راحت باشد.
در مقابل، پاستل (چه گچی و چه روغنی) بهدلیل بافت نرم و پودری، نیاز به کنترل دقیقتر دارد. هنگام کار، ذرات رنگ روی دست و میز پخش میشوند و گاهی باید از اسپری فیکساتیو برای تثبیت رنگ استفاده کرد. با این حال، همین ویژگی برای هنرمندان حرفهای مزیت است، چون آزادی بیشتری در ترکیب و پخش رنگ دارند. بهطور کلی، مداد شمعی از نظر تمیزی و سادگی مناسبتر است، ولی پاستل در دستهای باتجربه، امکانات هنری بسیار بیشتری ارائه میدهد.

تفاوت مداد شمعی و پاستل از نظر کیفیت
از نظر کیفیت رنگ و جلوه نهایی، تفاوت میان مداد شمعی و پاستل کاملاً محسوس است. مداد شمعی بهدلیل پایهی مومی خود، رنگهایی درخشان و براق تولید میکند اما بهسختی با یکدیگر ترکیب میشوند. در نتیجه، ایجاد سایههای نرم یا طیفهای تدریجی با مداد شمعی دشوار است. همچنین سطح براق آن ممکن است در گذر زمان ترک بخورد یا گردوغبار جذب کند، بهویژه اگر با فشار زیاد روی کاغذ استفاده شود. بااینحال، در برندهای باکیفیتتر، رنگدانهها غلیظتر و دوام رنگی بالاتری دارند.
در مقابل، پاستل از نظر کیفیت بصری برتری دارد. رنگهای آن مات، طبیعی و بسیار نرم هستند و بهراحتی با هم ترکیب میشوند. این ویژگی امکان خلق سایهروشن، عمق و جلوهی واقعگرایانه را فراهم میکند. پاستلهای حرفهای دارای درصد بالایی از رنگدانهاند و در صورت تثبیت با اسپری مخصوص، ماندگاری بسیار بالایی پیدا میکنند. بهطور کلی، مداد شمعی کیفیتی مناسب برای کارهای آموزشی دارد، اما پاستل از نظر ترکیبپذیری، نرمی و غنای رنگی در سطحی کاملاً هنری و حرفهای قرار میگیرد.

به نقل از سایت حامین:
خرید مداد شمعی اگر بدون شناخت کافی انجام شود، هم هزینهبر خواهد بود، هم ممکن است نتیجه دلخواه را ندهد. تجربه بسیاری از والدین و مربیان نشان میدهد که انتخاب مناسب زمانی اتفاق میافتد که به سه عامل توجه شود: سن کودک، هدف از استفاده و بودجه در دسترس.
کودک زیر ۵ سال: در این سن، ایمنی و آسانی استفاده، مهمتر از شدت رنگ است. مداد شمعی باید ضخیم باشد، بهراحتی در دست قرار بگیرد و حتی اگر کودک آن را به دهان برد، نگرانی ایجاد نکند. نوع مثلثی یا گرد با بدنه ضخیم گزینه بهتری است. برند آریا در این زمینه حرف اول را میزند و تعادل خوبی بین قیمت و کیفیت ایجاد کرده است؛
کودک ۵ تا ۸ سال: در این بازه، کودک کنترل حرکتی بیشتری دارد. حالا کیفیت رنگ و مقاومت در برابر شکست هم اهمیت پیدا میکند. بستههای ۱۲ یا ۲۴ رنگ انتخابهای خوبی هستند. بهتر است محصولی را انتخاب کنید که بدون نیاز به فشار زیاد، رنگ خوبی بدهد؛
کودک ۸ سال به بالا یا استفاده آموزشی: برای بچههایی که نقاشی را جدیتر دنبال میکنند یا در کلاسهای طراحی و خلاقیت شرکت میکنند، بهتر است سراغ گزینههایی با رنگ غنیتر، ماندگاری بیشتر و مقاومت بالاتر بروید. اگر کودک علاقهمند به هنر است، هزینهکردن برای فابرکاستل نوعی سرمایهگذاری ارزشمند است.
تفاوت مداد شمعی و پاستل از نظر ماندگاری
از نظر ماندگاری و دوام اثر هنری، مداد شمعی و پاستل رفتار متفاوتی دارند. مداد شمعی بهدلیل وجود موم در ساختار خود، پس از خشک شدن لایهای محافظ روی سطح ایجاد میکند. این لایه رنگ را تا حدی در برابر رطوبت و تماس مستقیم دست مقاوم میسازد، اما در برابر گرما حساس است و ممکن است با گذشت زمان نرم شده یا لکه ایجاد کند. همچنین سطح براق مداد شمعی گردوغبار را جذب میکند و به همین دلیل برای نگهداری طولانیمدت، بهتر است آثار در پوشش شفاف یا قاب بسته نگهداری شوند.
در مقابل، پاستل سطحی مات و لطیف دارد اما ذرات رنگی آن بهراحتی از روی کاغذ جدا میشوند. بنابراین بدون استفاده از اسپری تثبیتکننده (Fixative) ماندگاری چندانی ندارند. بااینحال، پس از فیکس شدن با اسپری مخصوص و نگهداری در شرایط مناسب، آثار پاستلی دوام و پایداری بسیار بالایی پیدا میکنند. در مجموع، مداد شمعی مقاومت طبیعی بیشتری در برابر لمس دارد، اما پاستل در صورت تثبیت حرفهای، ماندگارتر و پایدارتر از آن خواهد بود.
کلام پایانی
در نهایت، تفاوت مداد شمعی و پاستل در نوع تجربهای است که از نقاشی ارائه میدهند. مداد شمعی با بافت مومی و رنگهای درخشان، برای شروع و آموزش بسیار مناسب است؛ تمیز، ساده و مقاوم در برابر فشار. در مقابل، پاستل با بافت نرم و قابلیت ترکیب بالا، دنیایی از ظرافت و عمق را در اختیار هنرمند قرار میدهد. اگر به دنبال ابزاری برای تمرین یا آموزش کودکان هستید، مداد شمعی انتخابی ایدهآل است. اما اگر قصد خلق آثار هنری دقیقتر و حرفهای دارید، پاستل بهترین گزینه خواهد بود.

![راه اندازی تولیدی میوه خشک [0 تا 100 سختی ها و آسانی ها] راه اندازی تولیدی میوه خشک [0 تا 100 سختی ها و آسانی ها]](https://tehranartacademy.ir/wp-content/uploads/2025/11/1c37236a-5f3a-4f8f-88ec-75eed75a3b99-150x150.webp)


طالبی
خیلی جالب بود، همیشه فکر میکردم پاستل همون مداد شمعیه فقط گرونتره! تازه فهمیدم جنس و ترکیبشون فرق داره. فقط یه سؤال: پاستل روغنی بهتره یا گچی؟
کارشناس روابط عمومی دیجیتال
سؤال خوبی پرسیدید. پاستل گچی برای طراحیهای مات و طبیعیتر مناسبتره و راحتتر با هم ترکیب میشه، اما پاستل روغنی رنگهای درخشانتر و سطح براقتری داره. انتخاب بین این دو بستگی به سبک نقاشی و علاقهی شما به جلوهی نهایی کار داره.